Soms heb je van die ontmoetingen waarbij de tijd even stil staat. Het voelt als of er niets anders meer is dan alleen die ander en jij. Vandaag gebeurde het. Vanochtend. Totaal onverwachts.

Gewoon hier op straat sprak een Afrikaanse non mij aan. We keken elkaar aan. Echt. Er was oogcontact. Iets wat hier in Zuid Afrika best bijzonder is, want zeker donkere Afrikanen hebben de gewoonte je niet aan te kijken. Waarschijnlijk heeft het te maken met hun cultuur. Hoe dan ook, deze donkere Afrikaanse zuster keek me recht aan.

Alles om mij heen vervaagde. Het voelde alsof er een lijntje tussen ons liep. Het moment voelde als uren. Achteraf merkte ik wat deze ontmoeting met mij had gedaan. Ik was er emotioneel van, ontroert. Geraakt.

Oogcontact in face-to-face coaching

‘Ogen zijn de spiegels van de ziel’ luidt het gezegde. Ook in de coaching vinden ook dit soort bijzondere ontmoetingen plaats. Je voelt de energie stromen. Het geeft mij altijd veel vertrouwen voor de rest van het traject. Als we nu al zo’n verbinding kunnen hebben dan gaat het zeker lukken. Hoopvol. Zo’n speciaal momentje kan meteen bij het eerste contact zijn of later. Het maakt niet uit. De intensiteit blijft.

Wat is oogcontact eigenlijk?

Wikipedia is vrij duidelijk over wat oogcontact is:

“Oogcontact is het elkaar aankijken (in de ogen kijken) van twee personen tijdens een (vluchtige) ontmoeting. Het is een vorm van non-verbale communicatie.

Door middel van oogcontact zijn emoties, intenties, zelfverzekerdheid, zwakten en nog meer te herkennen. Veelal duurt oogcontact maar een paar seconden of zelfs korter. Vaak wordt dan even naar iets anders gekeken, om vervolgens weer even oogcontact te maken.

Maakt iedereen oogcontact?

Het maken van oogcontact heeft vaak te maken met het feit of iemand zelfverzekerd dan wel onzeker is. Zo kan iemand die zich zeer zelfverzekerd voelt, iemand strak aan blijven kijken, zonder ‘weg te kijken’. Deze manier van aankijken kan de ander juist weer onzeker maken. Ook kan ‘het wegkijken op een bepaald moment’ binnen een gesprek, duiden op ‘onjuiste informatie’ of zelfs een leugen. Of het te lang blijven aankijken.

Wat is het doel van oogcontact?

Oogcontact is belangrijk voor ons coaches. Bewust en onbewust lezen we allerlei signalen af uit elkaars ogen. In het algemeen vinden mensen het meestal prettig als er wél een bepaalde manier van oogcontact is, wanneer we met elkaar spreken. Het maakt een gesprek persoonlijk, waardoor het contact en de communicatie beter verloopt.

Experiment Eyegazing events

Het effect van elkaar aankijken is misschien wel groter dan we denken. In 1998 onderzocht de Amerikaanse psycholoog Art Aron het fenomeen. Hij zetten in een onderzoeksruimte groepen jonge mannen en vrouwen bij elkaar met de opdracht dat ze elkaar 2 minuten in de ogen moesten kijken, zonder een woord te zeggen. Het resultaat was verbluffend. Na afloop verklaarden bijna alle deelnemers dat ze zich buitengewoon tot elkaar aangetrokken voelden. Eén van de stellen trouwde zelfs een jaar later met elkaar.

Tegenwoordig wordt dit wetenschappelijk onderzoek gebruikt in het uitgaansleven. In verschillende Amerikaanse steden worden ‘eyegazing parties’ georganiseerd. Erg populair. Het format lijkt op het onderzoek van Aron. Het eerste uur wordt niet gesproken alleen gekeken. Misschien een nieuwe manier van speeddaten..

 Ook in Nederland zijn verschillende experimenten op dit gebied uitgevoerd. Bijvoorbeeld deze

Tot slot nog een paar wist-je-datjes over oogcontact

• Wist je dat als twee personen met elkaar praten hun pupillen ongeveer even groot worden? Het is een teken dat ze belangstelling voor elkaar hebben. We noemen dit pupil synchronisatie. Vermoedelijk spelen spiegelneuronen hier een rol. Deze zenuwcellen zorgen ervoor dat we elkaar imiteren, elkaar beter begrijpen en ons beter in de ander kunnen inleven.
• Wist je dat we het ongemakkelijk vinden om langer dan 3 seconden in elkaars ogen te kijken? Tenzij je geliefden bent natuurlijk. Bij een normale ontmoeting wenden we onze hoofd na 3 seconden af.
• Wist je dat Japanners hun gesprekspartners niet aan kijken? In plaats van oogcontact staren ze naar elkaar ter hoogte van elkaar hals.
• Wist je dat in veel Oosterse culturen het van respect getuigt om je ogen neer te slaan tijdens een gesprek? Je ogen neerslaan is in Aziatische landen een manier om respect te tonen voor een gesprekspartner, helemaal als het gaat om een persoon met een hogere status.
• Wist je dat iemand die spreekt veel minder oogcontact maakt dan zijn luisteraar? Gemiddeld kijken sprekers slechts 40% van de tijd naar de luisteraar en 60% van de tijd kijkt de spreker weg. Luisteraars maken veel langer oogcontact; 75% van de tijd kijkt de luisteraar naar de spreker.
• Begrijp je het nog? Gemiddeld kijkt dus de spreker en luisteraar 10% van de tijd allebei een andere kant op. Voor slechts 30% van de tijd kijken ze elkaar tegelijk aan.
• Wist je dat je beter oogcontact kunt vermijden als je een meningsverschil hebt met de ander? Het aankijken kan dan door de ander worden ervaren als een bedreiging. Ook als je een scepticus moet overtuigen van je eigen standpunt lijkt oogcontact contraproductief. In dit gevallen is het beter je te richten op een ander deel van het gezicht, bijvoorbeeld de mond.

Oogcontact is één van de manieren waarop je rapport kunt maken met je coachee. Rapport betekent niets anders dan het maken van goed contact. Wat met rapport kan alles. Het klinkt heel eenvoudig en soms best een uitdaging om het subtiel en onopvallend te doen.